Η άγνωστη ψυχοθεραπεία

Ετυμολογική ανάλυση: Η λέξη «ψυχή» (από το ρήμα «ψύχω», δηλ. «πνέω») κυριολεκτικά σημαίνει «πνοή», δηλαδή την ένδειξη της ζωής στο σώμα η οποία εκδηλώνεται μέσω της αναπνοής. Εντούτοις, από αρχαιοτάτων χρόνων ο όρος χρησιμοποιήθηκε για να δηλώσει πολύ περισσότερα, ιδίως όσον αφορά τις νοητικές λειτουργίες του ανθρώπου και τηv μετά θάνατον ζωή, με ειδικά το τελευταίο να έχει κυριαρχήσει στηv θρησκεία και τηv φιλοσοφία.

Λόγω των πολλών απόψεων για τηv θρησκευτικο-φιλοσοφική σημασία της «ψυχής», οι ορισμοί που υπάρχουν είναι τουλάχιστον δεκάδες, αλλά ωστόσο ο συνηθέστερος είναι αυτός που ορίζει την ψυχή ως την άυλη ουσία του ανθρώπου η οποία αποτελεί την έδρα της προσωπικότητάς του, επιζεί μετά τον θάνατο του σώματος, όντας η ίδια αθάνατη, και στηv συνέχεια μεταβαίνει είτε σε κάποια άλλη κατάσταση είτε σε κάποιο άλλο σώμα.

Είναι γεγονός ότι αυτός ο συνήθης ορισμός βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην πλατωνική ψυχολογία, δηλαδή μελέτη της ψυχής, η οποία, παρά τα κενά της, επηρέασε και συνεχίζει να επηρεάζει τους στοχαστές, τους φιλοσόφους και τους θεολόγους. Παρ’ όλα αυτά, οι απόψεις που εκτίθενται στα πλατωνικά έργα αποτελούν μια απόπειρα συστηματοποίησης και ανάπτυξης προϋπαρχουσών θεωριών, δεδομένου ότι τα ερωτήματα για τηv φύση του ανθρώπου και τον θάνατο είναι πολύ παλαιότερα του Πλάτωνα και έχουν απασχολήσει ίσως όλους τους πολιτισμούς.

Η ουσία της ψυχοθεραπείας: Αν λοιπόν η ψυχή είναι η άυλη ουσία του ανθρώπου, πώς ασθενεί και πώς μπορεί να «θεραπευθεί»; Η δική μας προσέγγιση στο θέμα της ψυχικής νόσου είναι πως η ψυχή δεν νοσεί, μπορεί μόνο να βρίσκεται σε δυσαρμονία με το φυσικό μας σώμα και με τον τρόπο που ζούμε στηv χωροχρονική πραγματικότητα. Αυτή η δυσαρμονία είναι η κοινή αρχική αιτία όλων των ασθενειών. Η ψυχή έρχεται στο φυσικό σώμα του ανθρώπου με ένα σχέδιο εξέλιξης, αυτός είναι άλλωστε και ο σκοπός της ενσάρκωσης: η εξέλιξη της ψυχής σε μια ανώτερη βαθμίδα και μ’ αυτόν τον τρόπο η συνεισφορά της στην αέναη εξέλιξη του σύμπαντος. Αυτό το σχέδιο εξέλιξης της ψυχής, το μικρό παιδί δεν το γνωρίζει, όπως είναι αυτονόητο, μπορεί όμως να το αφουγκρασθεί σιγά–σιγά, καθώς αναπτύσσεται σωματικά και νοητικά. Το μικρό παιδί δεν έχει τις δυνάμεις και τις ικανότητες του ενήλικα, τόσο σε σωματικό, όσο και στο συναισθηματικό-νοητικό επίπεδο, γι’ αυτό και αρρωσταίνει συχνά, σωματοποιώντας οποιαδήποτε δυσκολία του.

Οι ικανότητες για λειτουργική αντίδραση, αναπτύσσονται βαθμιαία, προϊούσης της ηλικίας. Γι’ αυτό και το μικρό παιδί είναι ευαίσθητο σε εξωτερικές επιδράσεις, που μπορούν να διεγείρουν το χτίσιμο ενός τείχους αμυνών, για να προστατέψουν τον συναισθηματικό του κόσμο. Παράλληλα αναπτύσσεται και το νοητικό του επίπεδο και χτίζονται αξίες και πεποιθήσεις ανάλογα με το περιβάλλον – οικογενειακό και κοινωνικό – στο οποίο μεγαλώνει. Αυτά τα δυο τείχη, το τείχος των συναισθηματικών αμυνών και το τείχος των νοητικών σχημάτων -αξιών και πεποιθήσεων – μπορούν να αποκλείσουν την ψυχή από τηv συνείδηση, έτσι ώστε να μηv μπορεί ο αναπτυσσόμενος άνθρωπος να αφουγκρασθεί το σχέδιό της και να το ακολουθήσει στην χωροχρονική πορεία του. Έτσι αρχίζει να προκύπτει η δυσαρμονία, που προαναφέρθηκε, η οποία εκφράζεται με την ασθένεια στο σωματικό επίπεδο. Σε πιο βαθειά δυσαρμονία, μπορεί να νοσήσει και το πνευματικό επίπεδο, να διαταραχθεί δηλαδή και η νοητική λειτουργία και να οδηγήσει σε μια γενικότερη διαταραχή, όσον αφορά ολόκληρη την κοινωνική ύπαρξη του ανθρώπου, όπως συμβαίνει πχ. με τις εξαρτήσεις από ουσίες.

Σκοπός της ψυχοθεραπείας: Μετά από όλα αυτά, εύκολα γίνεται αντιληπτό πως ψυχοθεραπεία σημαίνει επαναφορά της αρμονίας με την ψυχή μας. Πώς μπορεί να γίνει αυτό; Αποκτώντας κατ’ αρχήν αυτογνωσία και συνειδητή επίγνωση, τόσο των αιτίων που μας έφεραν σ’ αυτήv τηv δυσαρμονία, όσο και των τρόπων με τους οποίους θα πλησιάσουμε περισσότερο και θα αφουγκρασθούμε την ψυχή μας. Όσο αυτή η προσέγγιση συνείδησης και ψυχής γίνεται επιτεύξιμη, το επίπεδο της υγείας βελτιώνεται σημαντικά σε όλους τους τομείς, ενώ παράλληλα αυξάνεται η ενέργεια του οργανισμού, καθώς απελευθερώνονται μπλοκαρίσματά της, συναισθηματικά και νοητικά. Έτσι, η ενέργεια ρέει αρμονικά στο σώμα και δίνει την αίσθηση της ευεξίας, καθώς και τηv δυνατότητα σθεναρής προσπάθειας για την επίτευξη των σχεδίων της ψυχής. Επιμέρους στόχοι της ψυχοθεραπείας μπορούν να είναι η εκπαίδευση στην επικοινωνία και σε τεχνικές επίλυσης προβλημάτων, η βελτίωση της εικόνας του εαυτού και της αυτοεκτίμησης, η βελτίωση των προσωπικών και επαγγελματικών σχέσεων, η σθεναρή αποδοχή της αναπόφευκτης οδύνης της ζωής, η αισιόδοξη αντιμετώπιση των αντιξοοτήτων, η βελτίωση της ικανότητας για αναγνώριση και έκφραση των συναισθημάτων, καθώς και η βελτίωση ή και ίαση ψυχοσωματικών συμπτωμάτων

Ως διαδικασία, η ψυχοθεραπεία συνίσταται σε μια σχέση – θεραπευτική - ανάμεσα σε ένα φυσικό πρόσωπο (ατομική) ή μια ομάδα προσώπων (ομαδική) και έναν θεραπευτή, ο οποίος μέσα από τηv θεραπευτική σχέση βοηθάει το πρόσωπο να αντιληφθεί συνειδητά τα αίτια της δυσαρμονίας του και να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζει τη ζωή του, αλλάζοντας παράλληλα τηv συμπεριφορά του. Απαραίτητη προϋπόθεση για να γίνει αυτό, είναι η επιθυμία του προσώπου να μπει σε μια διαδικασία αλλαγής δικής του, σε όλα τα επίπεδα. Το αποτέλεσμα της ψυχοθεραπείας, στηρίζεται κατά το 10% στο είδος της θεραπευτικής προσέγγισης, κατά το 30% στην προσωπικότητα του θεραπευτή και κατά το 60% στην ετοιμότητα του θεραπευόμενου για αλλαγή.!

Ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις υπάρχουν πολλές : Ψυχοδυναμική, Γνωστική-συμπεριφορική, Συστημική, Ανθρωπιστική-προσωποκεντρική είναι οι περισσότερο γνωστές από αυτές. Η δική μας προσέγγιση είναι συνθετική και προσδιορίζεται από τηv φάση στην οποία βρίσκεται ο θεραπευόμενος στη χρονική στιγμή, κατά την οποία αρχίζει την ψυχοθεραπεία. Η παράλληλη χορήγηση ομοιοπαθητικών σκευασμάτων, μπορεί να βοηθήσει εξαρχής στην απάλυνση των συμπτωμάτων –ψυχικών και σωματικών- και στην επίτευξη αισθήματος εσωτερικής ασφάλειας του θεραπευόμενου, ώστε να μπορέσει πιο εύκολα να ξεδιπλώσει τα νήματα της ψυχής του, χωρίς να διεγείρονται οι μαθημένες άμυνές του.

Η θεραπευτική σχέση προσφέρει ένα περιβάλλον εμπιστοσύνης, αποδοχής και ειλικρινούς ενδιαφέροντος που επιτρέπει στον θεραπευόμενο να έρθει σε επαφή με τις άγνωστες πτυχές του εαυτού του, να εξερευνήσει με ασφάλεια τα προβλήματα που τον απασχολούν και να ανακαλύψει νέους τρόπους κατανόησης και αντιμετώπισης της πραγματικότητας. Ο θεραπευτής ακούει με σεβασμό και προσοχή χωρίς να κρίνει, αποδέχεται και σέβεται τις αδυναμίες του θεραπευόμενου, βοηθώντας τον έτσι να σέβεται κι εκείνος τον εαυτό του, να νιώθει ισορροπία και εσωτερική αρμονία και να δυναμώνει την αυτοεκτίμησή του.

Η αίσθηση ότι είναι σημαντικός και αξιόλογος τον βοηθά να επιμείνει στις προσπάθειές του για αυτοβελτίωση και στην ανάπτυξη της αυτοπεποίθησης. Ο θεραπευτής δεν καθοδηγεί δυναμικά την πορεία της προσωπικής αλλαγής αλλά βοηθά τον θεραπευόμενο να αξιοποιήσει τις δυνάμεις που κρύβονται μέσα του, ώστε να πετύχει τους δικούς του ρεαλιστικούς στόχους. Με τηv βοήθεια του θεραπευτή μαθαίνει να βλέπει πιο αισιόδοξα την πραγματικότητα και να εστιάζει στα θετικά σημεία κάθε κατάστασης, αντί για τα αρνητικά της. Ανακαλύπτει νέους τρόπους αντιμετώπισης των καθημερινών αντιξοοτήτων. Αντιδρά συστηματικά σε αυτό που τον καταπιέζει και αναζητά περισσότερες ευκαιρίες λειτουργικών επιλογών. Η ψυχοθεραπεία τέλος, οδηγεί στην κατανόηση της συμπεριφοράς των άλλων, έτσι ώστε να επιτυγχάνεται η οριοθέτηση αλλά και η συγχώρηση των επώδυνων συμπεριφορών τους, η αναγνώριση και αποφυγή των ανεδαφικών προσδοκιών και των ουτοπικών στόχων και τελικά η βελτίωση των σχέσεων.

Μαριάνθη Μεταλληνού Ιατρός Ομοιοπαθητικής, Ψυχοθεραπεύτρια, Ενεργειακή θεραπεύτρια Msc. Κοινωνικής Κλινικής Ψυχολογίας των Εξαρτήσεων

http://enallaktika-sy.gr/psychotherapeia.html